Είναι με μεγάλη χαρά που σας καλωσορίζω στη σημερινή ευρεία διαβούλευση, με αποκλειστικό στόχο την επιτάχυνση της προώθησης της ισότητας των φύλων στη χώρα μας. Η προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι μια από τις οριζόντιες προτεραιότητες του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας και του ιδίου προσωπικά.
Γνωρίζουμε πολύ καλά πως η πλήρης διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών αποτελεί σημαντικό ζητούμενο και προϋπόθεση για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη όλων των κρατών. Η ισότητα των φύλων σημαίνει ότι οι ανάγκες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τόσο των γυναικών, όσο και των ανδρών, θα πρέπει να θεωρούνται ίσα, όπως εξάλλου και οι υποχρεώσεις τους. Οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν βιολογικές διαφορές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό νομοθεσιών, πολιτικών, δράσεων και μέτρων, ενώ παράλληλα οι άνδρες και οι γυναίκες θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις στη βάση του φύλου τους.
Μέσα από μια ολιστική προσέγγιση, στόχος είναι η προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των γυναικών στα κοινά, δημιουργώντας ένα έμφυλο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο, ένα περιβάλλον που να είναι φιλικό και φιλόξενο για τις γυναίκες και τους άνδρες. Για την επίτευξη αυτού του στόχου και για τη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων σε όλους τους τομείς, διαμορφώνονται στοχευμένες δράσεις και πολιτικές και αξιοποιείται το εργαλείο τις ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε πολιτικές και δράσεις της Κυβέρνησης.
Παράλληλα, προωθείται η ίση κατανομή ευθυνών που αφορά στην οικονομία της φροντίδας, η ενεργή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και στις θέσεις λήψης αποφάσεων και η ενίσχυση και δημιουργία νέων δομών για τη διευκόλυνση των γονέων. Προς αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζονται και εφαρμόζονται δράσεις με στόχο την εμπέδωση της κουλτούρας της έμφυλης ισότητας και την κατάρριψη αναχρονιστικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων.
Την ίδια στιγμή, η έμφυλη ισότητα εμπεδώνεται με διαφορετικά εργαλεία και σε διαφορετικούς ρυθμούς. Αναγνωρίζεται πως η οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της φύλου στις πολιτικές ενός κράτους συμβάλλει στη θεμελίωση της ισότητας ανδρών και γυναικών, καθώς το φύλο λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των νομοθεσιών, των πολιτικών, δράσεων και μέτρων. Οι οποιεσδήποτε πολιτικές, δράσεις και ενέργειες δεν μπορεί να είναι επιτεύξιμες εάν δεν ληφθούν οι απόψεις της κοινωνίας των πολιτών, όλων εσάς, εμπειρογνωμόνων και συνεργατών, συνεργάτιδων.
Η χώρα μας κατατάσσεται 22η ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με την ισότητα των φύλων. Ανά το παγκόσμιο, μεταξύ 146 χωρών, βρισκόμαστε στην εκατοστή έκτη θέση. Δεν είναι τυχαίο που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ μιλά για οπισθοδρόμηση που αφορά στην ισότητα των φύλων και σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων (2020), με το ρυθμό που έχουμε μέχρι σήμερα, θα χρειαστούν περισσότερα από 60 χρόνια για την ισότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ανά το παγκόσμιο θα χρειαστούν 300 χρόνια. Ας μην ξεγελιόμαστε όμως, αφού το θέμα που αφορά στην ισότητα των φύλων επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως οι παγκόσμιες κρίσεις και η πληθυσμιακή μετακίνηση. Οι παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις και οι προκλήσεις, όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η πανδημία του κορωνοϊού, έχουν αναδείξει ακόμα περισσότερο τις έμφυλες ανισότητες:
Κατά την περίοδο της πανδημίας, έχουν αναδειχθεί ακόμα περισσότερο οι κοινωνικοί ρόλοι που προσδίδουμε στις γυναίκες και στους άνδρες, παρατηρώντας τις γυναίκες, στην πλειοψηφία τους, να συνδυάζουν την οικογενειακή/προσωπική ζωή και την επαγγελματική ζωή από το σπίτι, σε βάρος του προσωπικού τους χρόνου. Παράλληλα, κατά την ίδια περίοδο, σημειώθηκε σημαντική αύξηση των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέδειξε τις διαφορετικές ανάγκες των γυναικών και των παιδιών προσφύγων, την αύξηση της σεξουαλικής βίας και της εμπορίας γυναικών και παιδιών με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Την ίδια στιγμή, η κλιματική και ενεργειακή κρίση επηρεάζει διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες και η ισότιμη συμμετοχή των δύο φύλων στα κέντρα λήψης αποφάσεων για την αντιμετώπισή τους είναι επιτακτική. Θέλω, όμως, να υπογραμμίσω πως στον τομέα της ισότητας δεν υπάρχουν «αυτοί και εμείς, εμείς και αυτοί». Η ισότητα των φύλων – ή, μάλλον, η ανισότητα των φύλων – αφορά στο παγκόσμιο και θα έπρεπε να είμαστε όλοι και όλες μαζί σε αυτό τον αγώνα, τονίζοντας πως η προώθηση της ισότητας δεν είναι το πρόβλημα αλλά η λύση, και ο ρόλος της πολυμέρειας προς αυτή την κατεύθυνση είναι κρίσιμος. Γι’ αυτό τον λόγο, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική απαιτείται.
Σε αυτό το πλαίσιο, η θεμελίωση της κουλτούρας της ισότητας των φύλων αποτελεί βασική προτεραιότητα και επιτακτικό στόχο του Γραφείου μας, το οποίο αναβαθμίζεται, ενισχύεται και αναλαμβάνει ρόλο, μεταξύ άλλων, για την ετοιμασία και συντονισμό της νέας Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων 20024 – 2026, πάντοτε σε συνεργασία με όλα τα υπουργεία και υφυπουργεία. Η αποστολή μας σύνθετη και σίγουρα καθόλου εύκολη. Η αλλαγή νοοτροπίας απαιτεί επιμονή και στρατηγική προσπάθεια, την οποία καταβάλλουμε όλοι και όλες μαζί.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένες σχετικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Στις 28 Μαρτίου 2023 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε εκδήλωση στο πλαίσιο της ημέρας της γυναίκας, αναφέρθηκε στη θεσμοθέτηση του Γραφείου και στην ενίσχυσή του.
Επεξεργαζόμαστε σχετικό νομοσχέδιο για τη θεσμοθέτηση του Γραφείου, ενώ παράλληλα, αναγνωρίζοντας τη διαχρονική συνεισφορά του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και των μελών του, τις οποίες ευχαριστώ προσωπικά για τη συνεργασία τους και με τις οποίες βρισκόμαστε σε διαβουλεύσεις για τη διασφάλιση του, το Γραφείο έχει επίσης ενισχυθεί με ανθρώπινο δυναμικό.
Με απόφασή του, το Υπουργικό Συμβούλιο εξουσιοδότησε το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, σε συνεργασία με όλα τα υπουργεία και υφυπουργεία, να ετοιμάσει, να παρακολουθεί και να αξιολογεί την εφαρμογή της νέας Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων 2024-2026. Στόχος της στρατηγικής είναι η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές και δράσεις όλων των υπουργείων και υφυπουργείων. Με στόχο τον καλύτερο συντονισμό, ορίστηκαν λειτουργοί ισότητας των φύλων σε κάθε υπουργείο και υφυπουργείο. Πρόκειται για επαγγελματίες, οι οποίοι και οι οποίες μοιράζονται το ίδιο όραμα και θέλουν να γίνουν μέρος αυτής της προσπάθειας, ώστε μαζί να επιταχύνουμε την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Εργαζόμαστε στενά μαζί τους και βρισκόμαστε σε συντονισμό για την ετοιμασία σχετικών έμφυλων δράσεων και πολιτικών στα υπουργεία και υφυπουργεία. Θα ήθελα, με την ευκαιρία, να ευχαριστήσω όλες και όλους τους λειτουργούς συνεργάτες και συνεργάτιδες για την αγαστή αυτή συνεργασία μας και που μοιράζονται το όραμά μας. Με τα πιο πάνω, φίλες και φίλοι, θεμελιώνουμε τις θεσμικές βάσεις για να προχωρήσουμε σε συντονισμένες δράσεις που αφορούν στις αρμοδιότητες του Γραφείου μας.
Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε κάποιες συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις που ήδη υλοποιήθηκαν από το Γραφείο του τελευταίους μόνο επτά μήνες:
– Τον μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ σε γυναικεία είδη υγιεινής. Μια πολύ σημαντική εξέλιξη αφού πρόκειται για αναγκαίο προϊόν, και όχι προϊόν πολυτελείας.
– Τις προσπάθειές μας, σε συνεργασία με τον Υπουργό Μεταφορών κ. Βαφεάδη, την Πρόεδρο της Αρχής Αδειών κα. Αμερικάνου, και τις συντεχνίες ΣΕΚ, ΠΕΟ, ΔΕΟΚ, για επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες οδηγοί λεωφορείων. Αποτέλεσμα των διαβουλεύσεών μας ήταν να ενεργοποιηθούν 40 γυναίκες, οι οποίες επέδειξαν ενδιαφέρον να επιστρέψουν στο επάγγελμα.
– Τις νέες συνεργασίες με την Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης, μέσω της υπογραφής σχετικού μνημονίου που καλύπτει, μεταξύ άλλων, τις εκπαιδεύσεις προπονητών/τριών για θέματα ισότητας στον αθλητισμό.
– Τις δράσεις που άρχισαν σε συνεργασία με το ΚΕΒΕ για προώθηση της ισότητας των φύλων στην εργασία και την εξάλειψη του χάσματος αμοιβών.
– Την επανασύσταση της μονάδας ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στο Υπουργείο Εξωτερικών με Πρέσβειρα για την Ισότητα την κα Κούλα Σοφιανού.
Να αναφερθώ και στους διορισμούς του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι οποίοι αποδεικνύουν τη σημασία που αποδίδει στην ισότητα των φύλων. Η εκπροσώπηση των γυναικών ανέρχεται στο 46.1% στους πρώτους διορισμούς της Κυβέρνησης ενώ στο Υπουργικό Συμβούλιο (Υπουργοί/ Υφυπουργοί) το ποσοστό φτάνει, για πρώτη φορά, στο 41.17%.
Παράλληλα, μετά από σχετική διαβούλευση με τον Πρόεδρο της Ένωσης Δήμων, 29 δήμοι έχουν ορίσει λειτουργούς ισότητας, κάτι που σημειώνω με μεγάλη ικανοποίηση, αφού ενισχύεται και η συνεργασία του Γραφείου με την τοπική αυτοδιοίκηση. Με την στήριξη του Γραφείου μας, προχωρούν σε ετήσιο πλάνο δράσης για την ισότητα, με μικρό αριθμό δράσεων, οι οποίες ωστόσο είναι ουσιαστικές. Προβλέπεται, για παράδειγμα, η δημιουργία δωματίου μητρικού θηλασμού, στο οποίο θα διατίθεται ψυγείο για την αποθήκευση του μητρικού γάλακτος στα δημαρχεία, επαρκής φωτισμός σε δημοτικούς χώρους στάθμευσης και σε πάρκα που ανήκουν στις κοινότητες για ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών και κυρίως των γυναικών, ειδικά κατά τις βραδινές ώρες, η δημιουργία χώρων στάθμευσης σε δημοτικά θέατρα για οικογένειες με βρέφη και παιδικά καρότσια, όπως επίσης διευκολύνσεις για φροντίδα βρεφών (αλλαγή πάνας) στους χώρους υγιεινής ανδρών.
Πέραν των πιο πάνω, προχωρήσαμε στη δημιουργία ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης για θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων και την ιστορία του γυναικείου κινήματος στην Κύπρο. Παρατηρώ, χρόνια τώρα, ότι η ιστορία μας έχει διαμορφωθεί μέσα από τα μάτια των αντρών. Αυτό οφείλεται προφανώς στη θέση που ιστορικά κατείχαν οι γυναίκες και οι άντρες στην κοινωνία μας και στο γεγονός ότι πρόσβαση στα κοινά είχαν κυρίως οι άντρες. Έχουν γίνει πολλές μελέτες και έρευνες, έχουμε μαρτυρίες γυναικών, γνωρίζουμε για το γυναικείο κίνημα μέσα από αφηγήσεις, οι οποίες ενώ είναι καταγεγραμμένες έχουν μείνει στην «αορατότητα». Με την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, στόχος είναι το υλικό να βρίσκεται συγκεντρωμένο σε μια πλατφόρμα στην οποία θα υπάρχει εύκολη πρόσβαση των ενδιαφερομένων. Μέσα από αυτή την προσπάθεια θα στηρίξουμε και την Υπουργό Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού κα Μιχαηλίδου, στο νέο της εγχείρημα για εκσυγχρονισμό των βιβλίων της ιστορίας, ώστε τα παιδιά μας να γνωρίζουν για τη συμβολή και των γυναικών της Κύπρου διαχρονικά.
Όλα τα πιο πάνω συμβάλλουν στο να γίνει η ισότητα κανονικότητα. Δεν έχω ψευδαισθήσεις ότι τα επόμενα χρόνια θα εξαλείψουμε τις ανισότητες, οι οποίες, θέλω να τονίσω, νομικά, έχουν σχεδόν στο σύνολο τους εκλείψει. Όμως, μπορούμε να επιταχύνουμε την προώθηση της ισότητας των φύλων και την εμπέδωση της σχετικής κουλτούρας μέσα από ολιστικές, οριζόντιες δράσεις, οι οποίες, επαναλαμβάνω, είναι πρακτικές και αποσκοπούν σε ουσιαστική βελτίωση της ζωής των πολιτών και της κοινωνίας μας.
Όπως ίσως οι περισσότεροι γνωρίζετε, υπήρξα ενεργό μέλος και μέρος της κοινωνίας των πολιτών για πολλά χρόνια. Με τις περισσότερες που βρίσκονται εδώ σήμερα έχω συνεργαστεί, συμμετείχαμε μαζί σε πορείες, συζητήσαμε έντονα με αξιωματούχους των εκάστοτε κυβερνήσεων και συμβάλαμε ενεργά στην προώθηση της ισότητας στη χώρα μας, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε διεθνές επίπεδο. Γνωρίζω τη σημασία της συμμετοχικότητας και των δημοκρατικών διαδικασιών. Αναγνωρίζοντας τη σημασία αυτή, γνωρίζω πολύ καλά τι σημαίνει να δίδεται χώρος και φωνή σε ομάδες της κοινωνίας όταν λαμβάνονται αποφάσεις που στις αφορούν, όπως, εξάλλου, είναι η Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων.
Έχοντας αυτό ως βασική μου αρχή και στη βάση της υπουργικής απόφασης που εξουσιοδοτεί το Γραφείο μας να ετοιμάσει τη νέα στρατηγική σε συνεργασία με τα υπουργεία / υφυπουργεία, στο πλαίσιο και των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι ιδέες και εισηγήσεις όλων σας. Με τους/τις λειτουργούς ισότητας έχουμε ήδη ετοιμάσει το πλαίσιο και τις κατευθυντήριες γραμμές και σήμερα συζητάμε μαζί σας, καταγράφουμε τις απόψεις και εισηγήσεις σας, με δράσεις και μέτρα που εσείς πιστεύετε ότι μπορούν να υλοποιηθούν ώστε να διαμορφωθεί η νέα στρατηγική. Στο πλαίσιο πάντοτε της δημοσιονομικής πειθαρχίας, στόχος μας είναι να δημιουργηθεί μια εφαρμόσιμη στρατηγική σε βάθος τριετίας, που μπορεί να αναθεωρείται και η οποία θα περιλαμβάνει λίγες αλλά στοχευμένες εφαρμόσιμες δράσεις. Στόχος είναι να επιδράσουμε θετικά στις ζωές όλων μέσω της ενδυνάμωσης των γυναικών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από συνεργασία και συνέργειες όλων των εμπλεκομένων. Η στρατηγική θα είναι ένα έγγραφο, αποτέλεσμα της συνεργασίας του κράτους με εσάς, την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών.
Να μου επιτραπεί, επίσης, να απαντήσω σε κάποιες από τις δικές σας ανησυχίες που αφορούν στο περιεχόμενο της στρατηγικής, όπως το ότι δεν έχει σχηματιστεί ομάδα εργασίας για τη βία κατά των γυναικών, για γυναίκες, ειρήνη και ασφάλεια, ή ομάδες εργασίας για γυναίκες με συγκεκριμένες ευαλωτότητες. Όπως ήδη γνωρίζετε, υπάρχουν σχετικά σχέδια δράσης για τη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία όπως και ο συντονιστικός φορέας υπό το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και το σχέδιο δράσης για την εφαρμογή του Ψηφίσματος 1325, το οποίο συντονίζεται από το Γραφείο μας και υπάρχει σχετικός ξεχωριστός προϋπολογισμός για σχετικές δράσεις. Προς αποφυγή επαναλήψεων, δεν θα συμπεριληφθούν σχετικές δράσεις στη νέα στρατηγική. Όσον αφορά γυναίκες μετανάστριες, γυναίκες με αναπηρίες, πολύ συνειδητά δεν έχουν περιληφθεί ως ομάδες ευάλωτων γυναικών, αφού θέλουμε οι δράσεις που αφορούν στις συγκεκριμένες ομάδες γυναικών να ενταχθούν οριζόντια σε όλους τους πυλώνες (μεταφορές, εργασία, κοινωνική πολιτική, εξωτερική πολιτική κ.α.). Γι’ αυτό, ανάμεσα μας βρίσκονται και εκπρόσωποι/ εμπειρογνώμονες για τα πιο πάνω. Αν, φυσικά, κατά τις συζητήσεις μας στις ομάδες εργασίας πιστεύετε ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ξεχωριστός πυλώνας, είμαστε έτοιμες και έτοιμοι να συζητηθεί, να καταγραφεί και να ληφθεί σχετική απόφαση.
Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω πως η επιτάχυνση της προώθησης της ισότητας των φύλων είναι επιτακτική. Στόχος μας είναι η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλα τα υπουργεία και υφυπουργεία στην πράξη. Να γίνει κανονικότητα η κουλτούρα της ισότητας των φύλων. Μετουσιώνοντας τα λόγια σε πράξεις, γίνεται μια νέα προσπάθεια, εφαρμόζοντας μια συμμετοχική και συμπεριληπτική προσέγγιση για την ετοιμασία της νέας Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων. Η Στρατηγική είναι το βασικότερο έγγραφο πολιτικής για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, η οποία αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και για όλες τις πολιτικές του κράτους. H Στρατηγική είναι αποτέλεσμα ενός ανοιχτού διαλόγου, μεταξύ του κράτους από τη μία, και των κοινωνικών εταίρων, της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών, της τοπικής αυτοδιοίκησης και του επιχειρηματικού κόσμου, από την άλλη. Σε αυτό το πλαίσιο αναμένουμε την δική σας κατάθεση ιδεών και εισηγήσεων και μέσα από τον διάλογο να δημιουργηθεί η νέα στρατηγική ισότητας των φύλων.
Έχουμε την ευκαιρία, φίλες και φίλοι, αλλά και την ευθύνη, να επιταχύνουμε τις προσπάθειες για προώθηση της ισότητας των φύλων.
(ΜΠ/ΑΦ/ΣΧ)
Πηγή: Γραφείο Tύπου και Πληροφοριών