Η εργασία, για πολλούς λόγους, αποτελεί βασικό στοιχείο της ταυτότητάς μας, ενώ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική μας κατάσταση. Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει για όλους και όλες, ιδιαίτερα για τα άτομα με αναπηρίες. Η απαξίωση των εργαζομένων με αναπηρίες έχει την αφετηρία της στις κρατικές υπηρεσίες και επεκτείνεται στους συναδέλφους τους, ενώ οι πιο συνηθισμένες πρακτικές αφορούν εξευτελιστική μεταχείριση, φραστική και φυσική, καθώς και μπούλινγκ.
Απαιτείται λοιπόν η θέσπιση νομοθεσίας καταπολέμησης των διακρίσεων και η εφαρμογή στοχευµένων μέτρων σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, συµπεριλαµβανοµένου και του τομέα της εργασίας και της απασχόλησης.
Του Κυριάκου Λοΐζου
Εδώ και πολλά χρόνια ακούμε και βλέπουμε τον αγώνα που καταβάλλουν τα άτομα με αναπηρίες διεκδικώντας, δυστυχώς, τα αυτονόητα σε ένα περιβάλλον που μόνο καθολική αποδοχή δεν προσφέρει. Από την προσβασιμότητα στην εργασία και την αποδοχή, τα άτομα με αναπηρίες παλεύουν καθημερινά για να μην απολέσουν την ανθρώπινή τους υπόσταση.
Η εργασία, για πολλούς λόγους, αποτελεί βασικό στοιχείο της ταυτότητάς μας, ενώ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική μας κατάσταση. Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει για όλους και όλες.
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων, Χριστάκης Νικολαΐδης, το ζήτημα της επαγγελματικής αποκατάστασης αποτελεί τον σημαντικότερο πυλώνα για την ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρίες.
Χωρίς στοιχεία, χωρίς ορίζοντα
Σημειώνεται πως αυτή τη στιγμή δεν έχουμε επίσημα, έγκυρα στοιχεία από τη Στατιστική Υπηρεσία που να αφορούν το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με αναπηρίες στην Κύπρο. Ωστόσο αυτό δεν πρέπει να ξεπερνά το 45% του συνόλου των ατόμων με αναπηρίες ηλικίας 18 – 63% που είναι ο μέσος όρος απασχόλησής τους στην Ε.Ε.
«Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχει καχυποψία εκ μέρους ορισμένων εργοδοτών, γεγονός που τους αποτρέπει να προσλάβουν άτομα με αναπηρίες στον οργανισμό τους. Από την άλλη, έντονο είναι το φαινόμενο της εκμετάλλευσης των ατόμων με αναπηρίες, αφού εργοδότες με τη δικαιολογία να μην αποκοπούν τα επιδόματα που λαμβάνει το άτομο, δίνουν πολύ χαμηλούς μισθούς», υπογράμμισε ο κ. Νικολαΐδης, δείχνοντας παράλληλα και μία πραγματικότητα της οποίας είμαστε μάρτυρες καθημερινά.
«Ακόμη, επικρατεί η αντίληψη ότι ένα άτομο με αναπηρία είναι καταδικασμένο να εργάζεται σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, όπως σε υπεραγορές και τηλεφωνικά κέντρα και όχι σε επαγγέλματα που να ανταποκρίνονται στις γνώσεις και ικανότητές τους, περιλαμβανομένων και θέσεων ευθύνης», είπε.
Γι’ αυτό, πρόσθεσε ο κ. Νικολαΐδης, στόχος είναι μέσα από σειρά σεμιναρίων και δράσεων που πραγματοποιεί η Συνομοσπονδία, από τη μια να ενημερωθούν τα άτομα για σχέδια κατάρτισης και εργοδότησής τους και παράλληλα να δώσουμε το μήνυμα στους εργοδότες αλλά και στην κοινωνία ευρύτερα ότι υπάρχουν οφέλη στην εργοδότηση ατόμων με αναπηρίες, όπως είναι η αφοσίωση των υπαλλήλων με αναπηρίες, η απόκτηση θετικής εταιρικής ταυτότητας, περισσότερη ικανοποίηση των πελατών (Customer Loyalty/Satisfaction), αυξημένη εργασιακή ηθική και συνέπεια από τα άτομα με αναπηρίες, συνεισφορά στην οικονομία της χώρας και άσκηση των δικαιωμάτων.
Τα άτομα με αναπηρίες αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια κατά την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον. Πολλά εντοπίζονται στον τομέα της προσβασιμότητας, είτε με τη μορφή φυσικών εμποδίων (π.χ. κτιριακές εγκαταστάσεις, μέσα μεταφοράς, χώροι στάθμευσης κ.α.) είτε οποιωνδήποτε άλλων εμποδίων που μειώνουν την απρόσκοπτη συμμετοχή τους σε όλους τους τομείς της ζωής.
Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας πρόσθεσε ότι οι ίδιες οι στάσεις και αντιλήψεις της κοινωνίας προς την αναπηρία στην Κύπρο αποτελούν ένα σημαντικό τροχοπέδη στην καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρίες. Επιζήμιο είναι το στερεότυπο που κυριαρχεί στον τόπο μας, το οποίο θέλει τα άτομα με αναπηρίες ως αντικείμενα οίκτου και λύπησης, αντιλήψεις που διαιωνίζονται από τη φιλανθρωπική προσέγγιση που υιοθετεί ακόμη και το ίδιο το κράτος.
Πέραν αυτών, βασικά εμπόδια αποτελούν το νομοθετικό πλαίσιο, οι κρατικές υπηρεσίες και το γραφειοκρατικό σύστημα που κυριαρχεί.
Ένα βουνό από προβλήματα και ένα κράτος αδιάφορο
Ο Σ.Σ. αντιμετωπίζει αρκετά χρόνια τώρα τις ελλείψεις των κρατικών υπηρεσιών αλλά και την ίδια την κοινωνία, αφού, όπως είπε «το πολύ-πολύ να μας δεχτούν σε κανένα supermarket ή σε γραμματειακή δουλειά, διότι ακόμη και σήμερα υπάρχει η άποψη ότι δε μπορούμε να κάνουμε άλλες, πιο εγκεφαλικές εργασίες… και αυτό είναι κάτι πολύ άσχημο».
Επίσης, ανέφερε ότι έχει γίνει δέκτης πολλών υποτιμητικών σχολίων στο πέρασμα των χρόνων, ωστόσο αυτό δεν τον εμπόδισε στο να συνεχίσει να παλεύει. «Κοιτάξτε, δεν μπορείς να κάνεις και πάρα πολλά… ή παλεύεις και τα αντιμετωπίζεις ή σβήνεις σιγά – σιγά!»
Σε ό,τι αφορά το κρατικό πλαίσιο, η αναπηρία δεν είναι ζήτημα πρόνοιας, αλλά ζήτημα διασφάλισης των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών και ως τέτοιο είναι πρωτίστως ζήτημα πολιτικό. Απαιτείται η θέσπιση νομοθεσίας καταπολέμησης των διακρίσεων και η εφαρμογή στοχευµένων μέτρων σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, συµπεριλαµβανοµένου και του τομέα της εργασίας και της απασχόλησης.
«Δεν παραγνωρίζουμε σε καμιά περίπτωση τις σημαντικές, θετικές εξελίξεις που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας όσον αφορά τις πολιτικές και πρακτικές για την αναπηρία, ωστόσο απαιτούνται να γίνουν ακόμα πολλά», υπέδειξε ο κ. Νικολαΐδης, ενώ την ίδια στιγμή η Συνομοσπονδία επιδιώκει την υλοποίηση συγκεκριμένων αποτελεσματικών, πολυδιάστατων και ολοκληρωμένων πολιτικών, όπως η εφαρμογή του θεσμού της ποσόστωσης σε μεγάλους οργανισμούς, η διαμόρφωση των κριτηρίων πρόσληψης με τρόπο ώστε να μην αποκλείονται από το θεσμό της ποσόστωσης στις προσλήψεις απόφοιτοι ειδικών σχολείων, ειδικών μονάδων, παρατηρητές/ακροατές, παιδιά με αναπηρίες που εγκαταλείπουν το σχολείο κ.λπ. και δεν λαμβάνουν αναγνωρισμένο απολυτήριο γενικής εκπαίδευσης.
Επιπλέον, η Συνομοσπονδία ζητά την εισαγωγή συστήματος καταβολής αντισταθμιστικής εισφοράς εργοδοτών, συμπεριλαμβανομένου και του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, σε ξεχωριστό ταμείο επιχορήγησης προγραμμάτων απασχόλησης ατόμων με αναπηρίες, το ύψος της οποίας να ανέρχεται στα €200 για κάθε άτομο που απαιτείται να έχουν στην υπηρεσία τους για κάλυψη του ποσοστού του 7% που προβλέπεται στην περί Ποσόστωσης Νομοθεσία.
Ο κ. Νικολαΐδης εξήγησε πως η ξεκάθαρη περίληψη στην περί Ποσόστωσης Νομοθεσία και ενσωμάτωση στην ίδια τη διαδικασία πρόσληψης και στην απασχόληση ατόμων με αναπηρίες, εξατομικευμένων εύλογων προσαρμογών για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρίες σε ίση βάση με άλλους, θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα, όπως και η περίληψη στα προγράμματα, σχέδια και πολιτικές απασχόλησης των ατόμων με αναπηρίες της υποχρέωσης του κράτους προνοιών για οικονομική υποστήριξη προς τους εργοδότες για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας για τα άτομα με αναπηρίες μέσω εύλογων προσαρμογών και αγοράς υποστηρικτικής τεχνολογίας και εξοπλισμού, μέσων και υπηρεσιών.
Σχετικά με τα φαινόμενα μπούλινγκ, όπως λακωνικά περιέγραψε ο Σ.Σ., η αντίληψή μας ως προς την ισότητα βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο, κάτι που έχει άσχημο αντίκτυπο στα άτομα με αναπηρίες. Δυστυχώς, στα θέματα ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπάρχουν πολλά ελλείμματα, στρεβλώσεις και παραβιάσεις δικαιωμάτων.
Η απαξίωση των εργαζομένων με αναπηρίες έχει την αφετηρία της στις κρατικές υπηρεσίες και επεκτείνεται στους συναδέλφους τους, τόνισε ο πρόεδρος Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων, ενώ, όπως είπε, οι πιο συνηθισμένες πρακτικές αφορούν εξευτελιστική μεταχείριση, φραστική και φυσική, καθώς και μπούλινγκ με χαρακτηρισμούς και συμπεριφορές που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
«Η εμπλοκή μου στα κοινά, μου έχει διδάξει ότι απόλυτη προτεραιότητα αποτελεί ο σεβασμός κάθε ανθρώπου με αναπηρία, η αναγνώριση της προσωπικότητάς του και η παροχή όλων των δυνατών ευκαιριών κοινωνικοοικονομικής ανέλιξής του. Μόνο έτσι μπορούμε να φτάσουμε σε μια ζηλευτή θέση στην κοινωνία που διασφαλίζει τη σταθερή, έμπρακτη και ουσιαστική υποστήριξη των συνανθρώπων μας που δεν είναι ακόμα σε θέση να αξιοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό τις δικές τους δυνατότητες», υπογράμμισε καταληκτικά ο Χριστάκης Νικολαΐδης, καθιστώντας σαφές ότι ακόμα και σήμερα έχουν αλλάξει ελάχιστα πράγματα σχετικά με τα δικαιώματα, την αποδοχή, την κρατική πρόνοια και την εργασιακή ισότητα.
Πηγή: www.dialogos.com.cy
